De film HÉ BLAUWTJE is een fictieve biografie over de oorlogsjaren van de gepassioneerde Nederlandse dichter en beeldend kunstenaar Lucebert, die leefde van 1924 tot 1994.

Synopsis

Het is 1943 als BERTUS (18), de latere Lucebert, op advies van zijn ex-collega en vriendin TINY (17) niet onderduikt voor de verplichte tewerkstelling in de oorlogsindustrie van Nazi-Duitsland. Bertus is een idealistische oorlogspuber die een Germaans, God begenadigd kunstenaar en dichter wil worden. Met Tiny deelt hij zijn liefde voor de Duitse literatuur en cultuur en zijn ideaal van een nieuwe mens in een nieuwe gemeenschap, maar zij blijft in Amsterdam. Bertus en Tiny schrijven elkaar bijna wekelijks brieven. In Duitsland komt Bertus terecht in Apollensdorf, gelegen in het prachtige landschap van de rivier De Elbe. Hij ervaart deze plek in eerste instantie als een luilekkerland met vele culturele voorzieningen. Bertus zwerft graag over de wereld maar al gauw zit hij vast in een saaie kantoorbaan. In Amsterdam flirt Tiny met een twintig jaar oudere Joodse pianist heer FRITMAN. Hij blijkt een echte toonkunstenaar te zijn die al zijn tijd kan besteden aan componeren. Tiny bewondert hem grenzeloos waardoor hun vriendschap ongelijkwaardig blijft. Fritman is haar grote voorbeeld wanneer ze Bertus in een brief aanmoedigt zijn eigen pad te volgen. Bertus raakt hierdoor geïnspireerd en wil in zijn vrije tijd buiten schilderen langs de De Elbe. Maar het regime eist zwaar onderhoudswerk op het dak van zijn appartement, dat hij deelt met twaalf andere Nederlandse arbeiders. Zijn ambitie loopt dan ook voorlopig stuk op de werkelijkheid. Een fikse tegenvaller. Dan ontmoet hij arbeidster ANNELIESE (18), de mooie en tengere dochter van een vioolbouwer uit Breslau, op wie hij verliefd wordt. Zij blijkt echter een hartkwaal te hebben en geen relatie te willen. Bertus weet niet goed waarom, maar al even plotseling verdwijnt Anneliese weer uit zijn leven en is ze onbereikbaar voor hem. Zijn liefde voor haar blijft beslissend in de verbeeldingskracht van zijn werk. (1) Intussen maakt Tiny in Amsterdam een emotionele omslag door; door haar contact met Fritman, die clandestien huisconcerten organiseert ontwikkelt ze een, voor haar vader verborgen, sympathie voor het Jodendom. Tiny wordt verliefd op Fritman, maar die is getrouwd en zijn vrouw is een schrijfster wiens boeken Tiny met stomme verbazing leest, zo rijk aan Joodse cultuur. In een brief schrijft Tiny buitengewoon openlijk over haar liefde en bewondering voor de familie Fritman. Vervolgens wordt Bertus zich ervan bewust dat op het fabrieksterrein geen spoor van de Germaanse cultuur is te bekennen terwijl hij uit het aangrenzende kamp van gedetineerden vaak Joodse en Sinti muziek hoort die zijn gevoel doet opzwepen. Het brengt hem ertoe om aan de nazi’s te laten zien dat hij geen soldaat is maar een kunstenaar. De volgende dag maakt hij van de verzendafdeling zijn atelier door de gedrilde houten blokken, die hij met de ontstekers routinematig moest inpakken, in de vorm van stillevens op te zetten. Maar een nieuwe strenge chef is aangesteld en voor straf moet hij werk doen met een levensgevaarlijke giftige stof in een bunker. Voor Bertus is dit werk onverdraaglijk zwaar en zijn kornuiten proberen het voor hem klaar te krijgen dat hij afgekeurd wordt. Een week later krijgt hij een buitenkansje, de SD’er Aue - die is aangesteld om de arbeidsomstandigheden van de gedetineerden in de oorlogsindustrie te verbeteren - neemt het voor hem op, hij kan leerling worden van de Hermann-Göring-Meisterschule für Malerei. Hij is verheugd en vertrekt meteen. Op de Meisterschule sluit het talent van Bertus echter niet aan op de heersende cultuur. Ruimte voor zelfexpressie is er niet, dit is zelfs streng verboden. Bertus voelt zich geringeloord en laat zich niet als een hond africhten. Tiny, die het contact met de gevluchte Fritman is verloren, is met haar ouders trots op het schildertalent van Bertus en maant hem vol te houden. Dan ontdekt zijn kamergenoot Klemens op een avond de tekeningen en gedichten aan het meisje Anneliese, die Bertus in het geheim maakt. Hij wordt verraden en per direct overgeplaatst naar een legerkamp van de Waffen-SS. Daar weet Bertus ternauwernood te ontsnappen om aan zijn lang verlangde zwerftocht te beginnen. Dit is de vonk naar zijn kunstenaarschap.

1) Een paar jaar na de oorlog brengt Lucebert haar tot leven in een episch gedicht “Apollensdorfse Elegie” dat hij voorlas aan vooraanstaande dichters maar niet publiceerde.